04 listopada 2025

ONIRYCZNA FABUŁA HOLLAND I DOKUMENT NA ARTE.TV, CZYLI PEŁNY PORTRET KAFKI

Twórczość Franza Kafki od ponad wieku fascynuje i jednocześnie wzbudza niepokój. Jego opowieści o winie, wstydzie, samotności i absurdzie systemu nie starzeją się - przeciwnie, brzmią dziś wyjątkowo aktualnie, w epoce cyfrowych algorytmów i biurokracji bez twarzy. W kinach możemy zobaczyć polskiego kandydata do Oscara: film „Franz” Agnieszki Holland na nowo stawia postać pisarza w centrum uwagi. Tymczasem platforma ARTE.tv - bezpłatnie i bez wymaganej subskrypcji - udostępnia dokument „Czy znasz Kafkę?” w reżyserii Pavla Šimáka, stanowiący idealne uzupełnienie obrazu Holland. Te produkcje
razem tworzą pełny, wielowymiarowy portret jednego z najważniejszych twórców XX wieku.

KAFKA Z BLISKA - NIE MIT, LECZ CZŁOWIEK

W filmie Agnieszki Holland widzimy pisarza w jego codziennych zmaganiach z lękami i poczuciem osamotnienia. Twórca „Procesu” jawi się tu jako człowiekiem pełen ironii, ale i pragnienia bliskości: delikatny, wrażliwy, nieustannie poszukujący sensu. Dokument „Czy znasz Kafkę?” dopełnia ten obraz. Tu biograf pisarza Reiner Stach i badacze jego twórczości rysują codzienność: pracę urzędnika w praskim towarzystwie ubezpieczeniowym, relacje rodzinne i przyjacielskie, a także jego nieoczekiwane poczucie humoru. Stereotyp „ciemnego wizjonera” ustępuje miejsca człowiekowi wrażliwemu i świadomemu, który jest rozdarty między obowiązkiem a duchową potrzebą pisania. Kafka nie opisywał abstrakcyjnego „systemu”. Opisywał nas - ludzi gubiących się w mechanizmach, które sami tworzymy.

DYPTYK O PISARZU PRZYSZŁOŚCI

Zarówno fabuła Holland, jak i dokument Šimáka próbują odpowiedzieć na to samo pytanie: kim był Kafka naprawdę? Stosując dwa różne języki narracji, układają się w dyptyk – subtelny, wielowymiarowy, wolny od pomników. Widzimy artystę, który żył w cieniu własnych lęków, a jednocześnie z niezwykłą przenikliwością opisywał świat dopiero budującej się nowoczesności. Pomimo obchodzonej w ubiegłym roku setnej rocznicy śmierci, Kafka zdecydowanie nie jest autorem „minionej epoki”. Jego bohaterowie są przerażająco współcześni – uwięzieni w strukturach, których nie rozumieją. „Proces” jako metafora życia w epoce przepisów i automatycznych decyzji, „Zamek” - opowieść o niekończącej się obsłudze klienta i walce o kontakt z instytucją czy „Przemiana” wyrażająca lęk przed
światem, który nie potrafi dostrzec jednostki. Jego słynne zdanie: „Książka powinna być siekierą na zamarznięte morze w naszym wnętrzu” brzmi dziś jak wezwanie do obudzenia się z anomii i otępienia.

ŻYCIE PRYWATNE - WRAŻLIWOŚĆ, LĘKI I WEGETARIAŃSKIE EKSPERYMENTY

Zapisał się w historii jako wizjoner mrocznych światów, jednak w życiu prywatnym Kafka był człowiekiem delikatnym, pełnym wątpliwości, ale też głęboko wrażliwym na innych. Bliskie relacje utrzymywał z rodziną i przyjaciółmi, a w miłości często zmagał się z lękiem przed bliskością i presją norm społecznych. Mało kto pamięta, że był zagorzałym zwolennikiem diety roślinnej - nie z ideologii, lecz z poczucia troski o ciało i świat. Eksperymentował z wegetarianizmem, wierząc, że „czyste życie” zaczyna się od troski o siebie i istoty wokół. W listach potrafił przechodzić od czułych wyznań do introspekcyjnych lęków – niczym jego bohaterowie, zawieszony między potrzebą miłości a strachem przed nią. Ta intymność codzienności, wolna od patosu, sprawia, że Kafka jawi się jako autor genialny, a także człowiek z krwi i kości - wrażliwy, niepewny, pełen marzeń o życiu, którego nie zdążył doświadczyć w pełni.

DLACZEGO KAFKA WRACA WŁAŚNIE TERAZ?

W świecie pełnym formularzy, regulaminów, anonimowych decyzji i algorytmów Kafka staje się kimś więcej niż klasykiem: jest kronikarzem współczesności, która stała się faktem dopiero po jego śmierci. Dlatego jego powrót na ekrany - zarówno w kinie, jak i na platformie ARTE.tv – nie jest nostalgią. To spojrzenie w lustro. Kafka przewidział nasz czas: epokę zagubienia, nieuchwytnej władzy i samotności w tłumie. Dzięki Agnieszce Holland i ARTE.tv Kafka znowu przemawia do społeczeństwa - nie jako pomnik literatury, lecz człowiek, który wciąż potrafi nazwać nasze lęki. Być może dopiero dziś naprawdę rozumiemy, jak prorocze były jego wizje. Żyjąc w świecie, który opisał, rozumiemy go na nowo. I właśnie dlatego warto dać temu głosowi jeszcze raz wybrzmieć - zaczynając od biograficznego dokumentu „Czy znasz Kafkę?” na ARTE.tv.

O ARTE.tv
ARTE.tv to bezpłatny kulturalny kanał VOD współfinansowany ze środków unijnych, który powstał z inicjatywy publicznego, niekomercyjnego, francusko-niemieckiego kanału kulturalnego ARTE, istniejącego na rynku już od 30 lat. ARTE.tv ma na celu dotarcie do jak najszerszego grona Europejczyków poprzez udostępnianie wysokiej jakości programów w językach ojczystych odbiorców. Programy ARTE są dostępne w Internecie bezpłatnie w kilku wersjach językowych: francuskiej, niemieckiej, angielskiej, hiszpańskiej, polskiej i włoskiej.

Bezpłatna oferta cyfrowa ARTE.tv obejmuje najciekawsze programy z ramówki ARTE - filmy fabularne i dokumentalne, reportaże śledcze, magazyny poświęcone aktualnym zagadnieniom społecznym, polityce, historii, podróżom, technologii, kulturze i popkulturze i sztuce. Oferta obfituje także w relacje z różnorodnych występów scenicznych: spektakli operowych, baletowych, teatralnych oraz koncertów pełnego przekroju gatunków muzycznych. Programy ARTE.tv można oglądać bezpłatnie na www.arte.tv/pl, na urządzeniach mobilnych, a także na smart TV i na kanale na YouTubie https://www.youtube.com/c/ARTEtvDokumenty.

Więcej informacji i nowości:
FB http://facebook.com/ARTEpopolsku
Instagram https://www.instagram.com/arte.tv_pl
Tik-Tok https://www.tiktok.com/@artetv_pl
Twitter https://twitter.com/ARTEpl
Aby otrzymywać cotygodniowy newsletter z nowościami ARTE.tv można zapisać się na stronie
https://www.arte.tv/pl/newsletter/general/

Podobał Ci się materiał? Możesz wesprzeć go na Patronite lub Suppi

Grupa Twórcza Qlub Xsiążkowy

Grupę tworzyło kilka przypadkowo dobranych, sfrustrowanych indywiduów, które zapragnęły poklasku, pieniędzy i niezasłużonej sławy. I żeby ich zaprosili do telewizora. Ich współpraca przy kampanii od samego początku przebiegała bardzo źle z powodu wielowektorowej, odwzajemnionej nienawiści. Oraz bezinteresownej zawiści.

Oczywiście GTQX w wyniku wielkiej kłótni na spotkaniu założycielskim przestała istnieć, a jej członkowie spotykają się od tego czasu wyłącznie w sądach.

Social Media

Nagrody i wyróżnienia

Artur Kawa 2011-2022